“Squid Game trở thành hiện tượng còn do nó gãi đúng chỗ ngứa. Không phải tự nhiên mà cụm từ “nô lệ tư bản” trở nên phổ biến mấy năm gần đây. Ít nhất giới trẻ Hàn Quốc và toàn cầu đã biết đặt câu hỏi về thực trạng của họ. Tại sao tôi làm quần quật thế này mà mãi không trả được nợ? Tại sao con nhà giàu tiếp tục giàu dù nó không giỏi và không nỗ lực? Tại sao nó được thất bại còn tôi bị dí đến chết?
Kể cả khi người nghèo siêu thông minh, siêu cố gắng, siêu may mắn, vị trí cao nhất họ có thể vươn đến được là Front Man của trò Squid Game. Nhiệm vụ của họ là gì? Đảm bảo cho trò chơi của tư bản được tồn tại vĩnh viễn. Đảm bảo cho con người luôn vì tiền mà giẫm đạp lên nhau. Đừng hỏi tại sao mình không ưa mấy đứa mở miệng ra là tiền tiền. Chúng nó đang góp phần đầu độc tư tưởng của nhân loại.”
Ở mùa 2, tập phim mang chủ đề “vé số và bánh mì” ông chú Gong Yoo đã trao cho những người nghèo trong công viên 2 sự lựa chọn: “ăn bánh mì để no bụng” hay “chọn vé số để có cơ hội đổi đời”. Kết quả là 99/100 người đã chọn vé số thay vì bánh mì, vậy Vì sao người nghèo không chọn bánh mì? 🥺
5 lý do khiến người nghèo không chọn bánh mì
1. Người nghèo bị hệ thống bất công đẩy vào thế bế tắc
Người nghèo biết rằng, lao động không mang lại sự đổi đời, dù họ có làm việc chăm chỉ, người nghèo vẫn bị mắc kẹt trong vòng lặp nghèo đói. Thu nhập của họ thường chỉ đủ trang trải nhu cầu cơ bản như ăn, ở, và trả nợ. Trong khi đó, chi phí sinh hoạt không ngừng tăng, khiến họ chẳng bao giờ tích lũy đủ để thay đổi hoàn cảnh. Lúc này việc chọn bánh mì chỉ là sống qua ngày, chọn vé số lại mang một hy vọng đổi đời, dù mong manh. Và ở trong một Xã hội bất công thì những người giàu có các đặc quyền và nguồn lực để gia tăng tài sản, trong khi người nghèo bị bó buộc bởi nợ nần và chi phí cố định, vé số trở thành công cụ duy nhất người nghèo tin tưởng để thoát khỏi sự bất công này.
2. Tâm lý hy vọng vượt thoát hiện thực
Khi người nghèo cảm thấy mọi nỗ lực của mình không mang lại kết quả, họ sẽ tìm đến những lựa chọn rủi ro cao với hy vọng thu được kết quả lớn. Vé số chính là lựa chọn lý tưởng vì hứa hẹn một cơ hội “một bước lên mây”. Cảm giác của họ lúc này dường như là “không còn gì để mất”, Khi bánh mì chỉ giúp no bụng tạm thời, vé số hứa hẹn điều lớn hơn: sự thay đổi toàn diện. Tất cả những điều này đem lại cho người nghèo một sự ảo tưởng về may mắn, Những câu chuyện “người nghèo trúng số và trở nên giàu có” thường được lan truyền rộng rãi, khiến nhiều người tin rằng may mắn có thể là lối thoát của họ. Trong khi đó, những lựa chọn thực tế như làm việc chăm chỉ, tiết kiệm lại bị cho là không đủ để thoát nghèo, vé số gần như đã trở thành “giấc mơ” trong cuộc sống mờ mịt.
3. Xã hội và hệ thống tổ chức lợi dụng tâm lý người nghèo
Các chính trị gia thường tận dụng sự tuyệt vọng của người nghèo bằng cách đưa ra những lời hứa về cải thiện đời sống. Nhưng khi không thực hiện được, họ lại tiếp tục hứa. Điều này khiến người nghèo mất niềm tin vào những giải pháp dài hạn. Lúc này vé số, với lời hứa đổi đời ngay lập tức, trở nên đáng tin hơn. Cách mà các chính trị gia áp dụng cũng giống một số tổ chức tôn giáo tạo ra hình ảnh về một “thiên đường hoàn mỹ”, khuyến khích người nghèo hy sinh những gì họ có hiện tại để đổi lấy một giấc mơ ở tương lai. Tương tự, vé số cũng khai thác tâm lý này, hứa hẹn một “thiên đường vật chất” để người nghèo đặt cượ, từ đó trở thành một cách để họ theo đuổi “phép màu” mà không phải giải pháp thực tế.
4. Thiếu lựa chọn thực tế để thoát nghèo
Chúng ta đều biết, giáo dục là con đường thoát nghèo hiệu quả nhất, nhưng người nghèo thường không có cơ hội tiếp cận giáo dục chất lượng. Thiếu hiểu biết về tài chính và các công cụ hỗ trợ khiến họ không biết cách thoát khỏi vòng lặp nghèo khó. Hơn nữa, nền giáo dục chất lượng cao hiện này thường đi kèm với một chi phí không hề nhỏ, cho nên với thực trạng xã hội “tư bản nô lệ” thì đối với người nghèo: Vé số, dù ít cơ hội, vẫn là cách dễ dàng nhất để “đầu tư” và có nhiều hy vọng thoát nghèo hơn việc tiếp cận giáo dục. Chưa kể những biến động kinh tế khiến người nghèo càng khó thoát khỏi hoàn cảnh. Chọn vé số, dù là hành động cảm tính, lại mang đến cảm giác an ủi hơn việc đối mặt với hiện thực.
5. Vé số là sản phẩm tạo ra xã hội chứ không phải lỗi của người nghèo
Hành động chọn vé số không phải vì người nghèo thiếu lý trí, mà vì xã hội đã bóp nghẹt những lựa chọn tốt hơn. Thay vì đầu tư vào các giải pháp cải thiện thực tế như giáo dục, đào tạo nghề, hoặc hỗ trợ tài chính, xã hội lại dễ dàng duy trì những “công cụ” như vé số để người nghèo tiếp tục hy vọng trong vô vọng, vé số là một vòng lặp mà hệ thống tạo ra để duy trì sự kiểm soát.
“Nếu bạn cầm súng, tôi cầm súng, chúng ta có thể nói về luật lệ. Nếu bạn cầm một con dao, và tôi cầm một con dao, chúng ta có thể nói về quy tắc. Nếu bạn đến tay không và tôi đến tay không, chúng ta có thể nói về lý do. Nhưng nếu bạn có súng và tôi chỉ có một con dao, thì sự thật nằm trong tay bạn. Nếu bạn có súng và tôi không có gì, thứ bạn cầm không chỉ là vũ khí, mà đó còn là cuộc sống của tôi. Những khái niệm về luật lệ, các quy tắc và đạo đức chỉ có ý nghĩa khi chúng dựa trên bình đẳng. Sự thật phũ phàng của thế giới này là khi tiền lên tiếng, sự thật im lặng. Và khi quyền lực lên tiếng, thì ngay cả tiền cũng lùi lại 3 bước. Những người tạo ra các quy tắc, thường là những người đầu tiên phá vỡ chúng. Quy tắc là thứ kìm kẹp kẻ yếu, công cụ là cho kẻ mạnh. Trên thế giới này, bất cứ điều gì tốt đẹp phải được giành lấy,. Những người cầm quyền đang cạnh tranh khốc liệt để giành lấy tài nguyên, trong khi chỉ có kẻ yếu mới ngồi yên chờ được chia sẻ.”
Tóm lại
Người nghèo không chọn bánh mì vì họ không chỉ cần no bụng, họ cần một cơ hội thoát khỏi thực tại. Nhưng trong một hệ thống bất công, những cơ hội đó không tồn tại hoặc quá khó để đạt được. Vé số, dù mong manh, vẫn là tia hy vọng duy nhất mà họ có thể nắm bắt.
Nhiều người xem phim chỉ trích về sự ngu dốt khi chọn vé số, nhưng trong hoàn cảnh này, chọn vé số thay vì bánh mì là biểu hiện của sự tuyệt vọng, khao khát vượt thoát, và cũng là sản phẩm của một hệ thống bất công. Nó phản ánh một thực trạng xã hội nơi mà người nghèo bị bóc lột, thiếu giáo dục, và bị dẫn dắt bởi những lời hứa hẹn ảo tưởng. Thay vì chỉ trích người nghèo, cần thay đổi hệ thống để họ có những lựa chọn thực tế hơn, không chỉ là bánh mì hay vé số, mà là con đường để thực sự thoát nghèo. Chỉ khi đó, “bánh mì” mới thực sự trở thành lựa chọn hàng đầu.